Hộ kinh doanh cá thể là một trong những hình thức kinh doanh phổ biến mà nhiều cá nhân và hộ gia đình hiện nay lựa chọn. Vậy hộ kinh doanh cá thể là gì? Nó có những đặc điểm gì? Quyền lợi và nghĩa vụ của nó ra sao? Bài viết dưới đây từ Luật Gia Khang sẽ giúp bạn giải đáp những câu hỏi liên quan đến hộ kinh doanh cá thể.
Hộ kinh doanh cá thể là gì?
Hộ kinh doanh cá thể là một loại hình kinh tế cơ bản trong số các hình thức hiện có. Loại hình này không có tư cách pháp nhân và người chủ hộ phải chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản cá nhân cho hoạt động kinh doanh của mình. Ngoài ra, hộ kinh doanh cũng không được phép phát hành chứng khoán.
Các loại hình hộ kinh doanh cá thể bao gồm sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, buôn bán lưu động, hàng rong, đồ ăn vặt, kinh doanh theo mùa và các dịch vụ có thu nhập thấp không thuộc ngành nghề đầu tư có điều kiện. Mức thu nhập thấp này do Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quy định tại địa phương.
Hộ kinh doanh cá thể không có tư cách pháp nhân và không có con dấu riêng. Tuy vậy, chủ hộ có thể tạo một con dấu mang tên kinh doanh, địa chỉ và mã số thuế nếu muốn. Hộ kinh doanh có thể được đăng ký bởi một cá nhân hoặc các thành viên trong gia đình và chỉ được phép hoạt động tại một địa điểm nhất định. Số lượng lao động tối đa không vượt quá 10 người.
Ưu, nhược điểm của hộ kinh doanh cá thể
Dưới đây là một số lợi ích và hạn chế của hình thức hộ kinh doanh cá thể mà bạn có thể xem xét:
Ưu điểm
Quy trình đăng ký hộ kinh doanh rất dễ dàng, giúp giảm thiểu nhiều thủ tục rườm rà.
- Không cần phải nộp báo cáo thuế mỗi tháng.
- Các quy trình kế toán và tài liệu liên quan tương đối đơn giản và dễ dàng trong việc quản lý.
- Phù hợp cho hoạt động kinh doanh nhỏ.
Nhược điểm
- Không thể sử dụng hóa đơn khấu trừ, vì vậy không được hoàn thuế và không thể phát hành hóa đơn giá trị gia tăng.
- Chỉ được phép hoạt động kinh doanh tại một địa điểm nhất định, không thể mở rộng ra các chi nhánh khác.
- Chủ hộ kinh doanh phải hoàn toàn chịu trách nhiệm bằng tài sản cá nhân cho tất cả các hoạt động sản xuất và kinh doanh.
- Gặp khó khăn trong việc xây dựng lòng tin với khách hàng khi mới bắt đầu hợp tác.
- Không có được bảo vệ thương hiệu.
Đặc điểm pháp lý của hộ kinh doanh
Dưới đây là một số quy định liên quan đến hộ kinh doanh cá thể:..
Đối tượng thành lập hộ kinh doanh cá thể
Hộ kinh doanh cá thể có thể được sở hữu bởi một cá nhân là công dân Việt Nam hoặc do một nhóm người hay một hộ gia đình quản lý. Nếu hộ kinh doanh thuộc về một cá nhân, người đó sẽ có quyền quyết định tất cả các hoạt động kinh doanh.
Trong trường hợp hộ kinh doanh do một nhóm người hoặc hộ gia đình sở hữu, các thành viên sẽ cùng nhau đưa ra quyết định về các hoạt động kinh doanh. Nhóm hoặc hộ gia đình sẽ chỉ định một người có đủ năng lực để đại diện giao dịch với bên thứ ba.
Ngành nghề đang hoạt động sản xuất
Hộ kinh doanh phải thực hiện đăng ký giấy phép kinh doanh khi hoạt động thường xuyên và có nghề nghiệp ổn định. Tuy nhiên, các hộ sản xuất trong lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp, buôn bán lưu động, hàng rong, ăn vặt và dịch vụ với thu nhập thấp không cần phải đăng ký, trừ những ngành nghề kinh doanh có điều kiện.
Hộ kinh doanh không phải là doanh nghiệp
Dù hoạt động như một đơn vị kinh doanh chuyên nghiệp, nhưng hộ kinh doanh lại không có tư cách pháp nhân giống như các công ty. Đặc biệt, hộ kinh doanh cá thể không được cấp con dấu và không có quyền mở thêm chi nhánh hay văn phòng đại diện. Hơn nữa, khi gặp thua lỗ, họ cũng không được phép thực hiện các hoạt động xuất nhập khẩu.
Các thành viên trong hộ kinh doanh phải chịu trách nhiệm vô hạn
Nếu có nợ phát sinh, các cá nhân hoặc thành viên trong hộ kinh doanh phải chịu trách nhiệm trả nợ, không phụ thuộc vào khối lượng tài sản họ đang sở hữu, dù cho họ vẫn tiếp tục hoạt động kinh doanh hay đã dừng lại.
Quyền và nghĩa vụ của hộ kinh doanh cá thể
Quyền lợi và trách nhiệm của hộ kinh doanh cá thể bao gồm:..
Quyền của hộ kinh doanh cá thể
- Hộ kinh doanh có quyền tự do lựa chọn các ngành nghề hợp pháp và quyết định về ngành nghề cũng như địa điểm hoạt động kinh doanh. Họ có thể tìm kiếm thị trường và khách hàng để thực hiện ký kết hợp đồng.
- Hộ kinh doanh cá thể được phép sử dụng lao động theo quy định của pháp luật.
- Hộ kinh doanh cá thể có quyền khiếu nại và báo cáo theo quy định của pháp luật, có thể tạm ngừng hoặc chấm dứt hoạt động kinh doanh.
- Hộ kinh doanh cũng có quyền tham gia vào các vụ kiện theo quy định của pháp luật.
Nghĩa vụ của hộ kinh doanh
- Không được kinh doanh trong các lĩnh vực, ngành nghề bị pháp luật cấm. Nếu hộ kinh doanh cá thể vi phạm, cơ quan đăng ký kinh doanh tại quận/huyện sẽ thông báo và quyết định thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh.
- Cần công khai đầy đủ thông tin về hộ kinh doanh cá thể, bao gồm thời gian thành lập, lĩnh vực hoạt động và sản phẩm kinh doanh.
- Phải thực hiện nghĩa vụ khai thuế, nộp thuế đúng hạn và thực hiện các nghĩa vụ tài chính khác theo quy định của pháp luật.
- Bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người lao động theo quy định của pháp luật lao động.
- Đảm bảo và chịu trách nhiệm về chất lượng dịch vụ cũng như sản phẩm theo các tiêu chuẩn quy định hoặc tiêu chuẩn đã được đăng ký, công bố.
- Tuân thủ các nghĩa vụ đạo đức trong kinh doanh để bảo vệ quyền lợi và sức khỏe của người tiêu dùng.
Thành lập, đăng ký hộ kinh doanh cá thể
Nếu bạn dự định đăng ký hộ kinh doanh cá thể, bạn có thể tham khảo những thông tin dưới đây:
Điều kiện thành lập hộ kinh doanh
Chủ thể thành lập hộ kinh doanh phải là công dân Việt Nam từ 18 tuổi trở lên, có đầy đủ năng lực pháp luật và năng lực hành vi dân sự, hoặc các hộ gia đình. Khác với việc thành lập doanh nghiệp, người nước ngoài không được phép tham gia.
Hộ kinh doanh chỉ được phép hoạt động trong những lĩnh vực không bị pháp luật cấm.
Các lĩnh vực bị cấm có thể thay đổi tùy thuộc vào sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước cũng như các cam kết quốc tế của Việt Nam về mở cửa thị trường đầu tư.
Hộ kinh doanh cần chuẩn bị vốn và tài sản ban đầu, đây là yêu cầu cần thiết để xây dựng cơ sở vật chất cho hoạt động kinh doanh.
Tên gọi của hộ kinh doanh cá thể phải tuân theo các quy định sau:
- Phải bao gồm hai phần: Loại hình Hộ kinh doanh và tên riêng.
- Tên riêng của hộ kinh doanh cá thể cần được ghi bằng các ký tự trong bảng chữ cái tiếng Việt, bao gồm cả chữ Z, F, J, W và có thể kèm theo số hoặc ký hiệu. Không được phép dùng những từ ngữ hoặc biểu tượng trái với văn hóa, đạo đức, phong tục tập quán và truyền thống lịch sử của dân tộc.
- Không được sử dụng các cụm từ như công ty, doanh nghiệp trong tên hộ kinh doanh.
- Tên riêng của hộ kinh doanh cá thể không được trùng lặp với tên của các hộ kinh doanh đã đăng ký trong cùng huyện.
Thủ tục thành lập, đăng ký hộ kinh doanh
Quy trình để thành lập và đăng ký hộ kinh doanh bao gồm các bước như sau:
Bước 1: Nộp hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh
Cá nhân, nhóm cá nhân hoặc đại diện hộ gia đình cần nộp một bộ hồ sơ đăng ký tại cơ quan đăng ký kinh doanh cấp quận/huyện nơi có địa điểm kinh doanh.
Hồ sơ bao gồm:
- Giấy đăng ký hộ kinh doanh cá thể cần phải bao gồm thông tin như: tên của hộ kinh doanh, số điện thoại liên lạc, số fax, địa chỉ, email (nếu có), số vốn đầu tư, lĩnh vực hoạt động, số lượng nhân viên, họ tên, chữ ký, địa chỉ nơi ở, số và ngày cấp Thẻ CCCD, CMND hoặc Hộ chiếu còn hiệu lực của các cá nhân sáng lập hộ kinh doanh (trong trường hợp nhóm cá nhân thành lập) hoặc của một cá nhân (nếu do cá nhân đứng ra thành lập) hoặc của người đại diện hộ gia đình (nếu hộ kinh doanh là do hộ gia đình thành lập).
- Bản sao hợp lệ Thẻ CCCD, CMND hoặc Hộ chiếu còn hiệu lực của các cá nhân tham gia hộ kinh doanh hoặc người đại diện hộ gia đình.
- Bản sao hợp lệ biên bản họp nhóm cá nhân về việc thành lập hộ kinh doanh (nếu hộ kinh doanh được thành lập bởi một nhóm cá nhân).
Lưu ý:
- Khi thực hiện đăng ký thành lập hoặc thay đổi nội dung đăng ký, hộ kinh doanh cần ghi rõ ngành nghề kinh doanh trên Giấy đề nghị đăng ký. Việc xác định mã ngành nghề có thể gặp khó khăn do danh mục ngành nghề chưa đầy đủ và có thể xảy ra sự khác biệt với cách xác định của cơ quan đăng ký kinh doanh. Do đó, nên tìm kiếm sự hỗ trợ từ cơ quan đăng ký kinh doanh và xây dựng danh mục ngành nghề chuẩn trên toàn quốc.
- Người sáng lập hộ kinh doanh tự chịu trách nhiệm kê khai hồ sơ và đảm bảo tính hợp pháp, trung thực, chính xác của các thông tin đã cung cấp.
Bước 2: Xem xét và cấp giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh
Cơ quan đăng ký kinh doanh tại quận/huyện sẽ xem xét hồ sơ và phản hồi về việc thành lập hộ kinh doanh.
Khi nhận hồ sơ, cơ quan này sẽ cấp Giấy biên nhận và Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh trong vòng ba ngày làm việc kể từ ngày tiếp nhận, nếu các điều kiện sau được thỏa mãn:
- Ngành nghề kinh doanh không thuộc danh sách cấm.
- Tên của hộ kinh doanh phải tuân thủ các quy định pháp luật.
- Đã hoàn thành đầy đủ lệ phí đăng ký theo quy định.
Nếu hồ sơ không hợp lệ, cơ quan đăng ký kinh doanh tại quận/huyện sẽ thông báo bằng văn bản về những nội dung cần sửa đổi, bổ sung trong vòng ba ngày làm việc kể từ khi nhận hồ sơ.
Cơ quan đăng ký kinh doanh ở quận/huyện có nghĩa vụ xác minh sự hợp lệ của các hồ sơ đăng ký, tuy nhiên họ không chịu trách nhiệm cho những vi phạm pháp luật của cá nhân thành lập hộ kinh doanh cá thể.
Thời điểm hộ kinh doanh tiến hành hoạt động kinh doanh
Hộ kinh doanh có thể bắt đầu hoạt động khi nhận được Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh cá thể, trừ trường hợp kinh doanh các ngành nghề có điều kiện.
Hộ kinh doanh trong lĩnh vực có điều kiện chỉ được phép hoạt động khi hoàn thành tất cả các tiêu chí theo quy định pháp luật và cần duy trì việc đáp ứng những tiêu chí này trong toàn bộ thời gian hoạt động.
Bài viết trên Luật Gia Khang đã giúp bạn hiểu rõ hơn về hộ kinh doanh cá thể. Hy vọng bạn đã có cái nhìn sâu sắc hơn về hình thức hộ kinh doanh cá thể cùng các quy định liên quan.
